27/11/2019

09:30u - 16:00u

Kon. Elisabethlei 22, 2018 Antwerpen, België

Samen werken aan het versterken van de veerkracht van het dorp

Provincie Antwerpen zet sterk in op haar dorpenbeleid. Om gemeentebesturen, organisaties uit dorpen en bewoners uit dorpen te informeren over de aanpak die we hebben ontwikkeld, hielden we op 27 november 2019 een studiedag Veerkrachtige dorpen. Dat het thema leeft, zagen we aan de opkomst: we mochten meer dan 100 deelnemers verwelkomen.

De aanleiding voor de provincie om een dorpenbeleid te ontwikkelen, heeft te maken met de vele veranderingen waar onze dorpen mee te maken krijgen: winkels verdwijnen, vergrijzing, hoge verkeersdruk, lage bereikbaarheid, leegstand, de impact van de klimaatverandering (hittegolven, overstromingen, …),… Het zijn evoluties die een uitdaging vormen voor de leefbaarheid van onze dorpen. Om lokale besturen en burgers in dorpen te ondersteunen, startte provincie Antwerpen ruim twee jaar geleden met het project Veerkrachtige dorpen. Meerdere dorpen werden reeds begeleid zodat ze beter om kunnen gaan met de genoemde veranderingen. Bij allemaal stond maatwerk en participatie centraal.

Eerst kijken we wat het dorp al in huis heeft: welke uitdagingen spelen er, wat zijn de sterktes, wie woont of werkt er in het dorp, wat is het lokale DNA? Vervolgens wordt er door burgers en gemeente samen nagedacht over een gedragen, integrale en gefundeerde ontwikkelingsvisie voor het dorp.  Maar: het blijft niet bij een visie, als concrete realisatie worden een aantal burgerinitiatieven meteen werkelijkheid. Tegelijk begeleiden we de dorpsgemeenschap en de gemeente bij de uitvoering van de acties die volgen uit de dorpsvisie.

Naast het lokale resultaat dat geboekt wordt, zorgt dit project voor een analysemethode en participatiemethodieken die ook in andere dorpen toegepast kan worden.  De kennis en ervaring die we opbouwen willen we delen met gemeenten, organisaties en andere geïnteresseerden die willen werken aan meer veerkrachtige dorpen.

Het programma van de studiedag was als volgt opgebouwd: (per onderdeel kan u een link vinden naar de presentatie van dat thema – als er een presentatie was)

Programma

9.30 – 10 uur: Welkomstwoord Kathleen Helsen? door Kathleen Helsen, gedeputeerde plattelandsbeleid

10 – 10.20 uur: Veerkrachtige dorpen: op weg naar een dorpsvisie door Dietmar Bosmans, adviseur dorpen provincie Antwerpen

10.20 – 11 uur: Panelgesprek met schepen voor Landbouw- en Plattelandsbeleid Dirk Konings van Essen, deskundige planning en ontwikkeling Heist-op-den-Berg Tessy Gorris, bewoner Booischot Truus Van Bosstraeten, bewoner Schoonbroek Gert Wens

11 – 12 uur: Participatie op dorpsniveau: keuze uit twee workshops:

• Belang van burgerparticipatie op lokaal vlak. Toegepast op situatie gemeentelijke adviesraden, door Wannes Van Coillie, Vormingsplus Kempen
• Hoe pak je dat aan?  Een greep uit werkmethodes om met burgers aan de slag te gaan door Davy Sterkens (Innovatiesteunpunt), Kristien Vanlommel (RURANT vzw), procesbegeleiders Veerkrachtige dorpen (plaatsen beperkt) – VOLZET

12 – 13 uur: Lunch

13 – 13.30 uur: Hoe van dorpsvisie naar uitvoering? door Mariska Vonck, adviseur dorpen provincie Antwerpen

13.30 – 14.10 uur: Inspirerende voorbeelden uit dorpen – kies 2 workshops:

• Handel en voorzieningen in dorpen – team Detailhandel, provincie Antwerpen
  Detailhandel is een belangrijk aspect om een dorp veerkrachtig te maken, het is de motor voor een leefbare dorpskern. Wat zijn de trends in de retailsector en welke visie heeft de provincie Antwerpen? Ontdek de dienstverlening van de provincie om samen te werken aan een doordacht detailhandelsbeleid.
• Een andere bestemming voor je kerk? Toelichting bij “Kerk-als-dorpsknooppunt” – Innovatiesteunpunt en RURANT vzw
  Door demografische evoluties wordt het in stand houden van de talloze kerkgebouwen op het platteland steeds moeilijker. De lokale kerkelijke en gemeentelijke overheden hebben van de Vlaamse overheid de opdracht gekregen om samen een globaal kerkenbeleidsplan op te maken voor de gemeente. De herbestemming van kerken is een complex vraagstuk omdat dit ‘iconisch dorpsgebouw’ heel wat emotionele maar ook juridische, architecturale, eigendoms- en erfgoedelementen omvat. In dit project geven Innovatiesteunpunt en RURANT samen met gemeentebesturen de kerk (terug) een centrale plek in de lokale gemeenschap. Samen met de dorpsgemeenschappen wordt creatief gezocht naar een realistische, nieuwe bestemming van de dorpskerk die optimaal inspeelt op de noden van de dorpsgemeenschap.
• Dorpsbewoners nemen heft in eigen handen – Esbeek 

• Herteken je woonbeeld samen met je inwoners – geWOONtebreker, provincie Antwerpen
  Huisje-tuintje-boompje blijft het woonideaal van velen. Die woonwens zet helaas een enorme druk op de open ruimte. Daarnaast zijn er heel wat (woon)uitdagingen op het vlak van mobiliteit en vergrijzing. Tijd om onze woongewoonten tegen het licht te houden. Malle, Nijlen, Westerlo en Wijnegem gingen al voor. Andere gemeenten starten nu op. Laat je inspireren.
• Mobiliteit in dorpen – Mobiel 21 inspireert en activeert mensen om slim om te gaan met verplaatsingen. Als onafhankelijk centrum ontwikkelen ze kennis die organisaties en beleidsmakers helpt om werk te maken van duurzame gedragsverandering.
• Brede school in het dorp – departement Ontwikkeling en Educatie, provincie Antwerpen
  Kinderen en jongeren hebben recht op maximale ontwikkelingskansen. Als er samenwerkingsverbanden tot stand komen tussen verschillende sectoren die zich samen inzetten voor een brede leer- en leefomgeving in de vrije tijd én op school, dan kunnen we spreken van een Brede school. De invulling en concrete werking wordt bepaald door de lokale context en dat betekent dat elke Brede School zich ook anders kan/zal ontwikkelen. In deze sessie verneem je meer over het concept Brede school (wat zijn uitgangspunten, welk referentiekader wordt er gehanteerd) en zoomen we in op de rol en de betrokkenheid van het lokaal bestuur en de plaatselijke gemeenschap.
• Zorg in het dorp: hoe omgaan met toenemende plattelandsvergrijzing? – team Zorgeconomie en -arbeidsmarkt, provincie Antwerpen
  Burgers willen een betaalbaar zorgaanbod, dicht bij huis, goed bereikbaar, met aangepast vervoer en aangepaste woningen. Gemeentebesturen willen deze dienstverlening dan ook zo goed mogelijk uitwerken. Momenteel is het aanbod nog onvoldoende afgestemd op de huidige noden. De provincie wil gemeenten hierin ondersteunen.
• Lokale initiatieven rond duurzame energie – provinciaal centrum voor duurzaam bouwen en wonen, Kamp C
  Belgen worden net als alle andere Europeanen geconfronteerd met stijgende energierekeningen en toenemende milieuvervuiling. Elke dag horen ze dat ze moeten kiezen voor hernieuwbare energie. Maar hoe krijg je dat voor elkaar ? Wacht je op de overheid of zorg je zelf voor verandering ? Hoe transformeer je van consument in prosument? Doe je dat in je eentje of samen met anderen? Kamp C, het provinciaal Centrum voor Duurzaamheid en Innovatie, werkt samen met energiebewuste burgerinitiatieven in de provincie Antwerpen die zin hebben om hun eigen energie te produceren en zo minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen.

14.40 – 15.15 uur: uitdagingen & ingrediënten voor een veerkrachtig dorpenbeleid

Panelgesprek met dorpenexperts: gedeputeerde plattelandsbeleid Kathleen Helsen, burgemeester Vorselaar Lieven Janssens, Karel Lhermitte van Landelijke Gilden, Wim Poelmans van RURANT vzw, Jolanda Luijten van provincie Noord-Brabant (Nederland)

15.15 – 15.35 uur: Afsluiter Guy Tegenbos

15.35 – 17 uur: Receptie

 

We danken de aanwezigen voor de enthousiaste medewerking aan de studiedag.